baza wiedzy

Jak to jest z tym glutenem

dieta

Jak to jest z tym glutenem? Czy nam szkodzi? Czy powinniśmy go eliminować z diety ?

Odpowiedź jest prosta – jeżeli nie  ma do tego wskazań medycznych, to eliminacja glutenu NIE przyniesie żadnych dodatkowych korzyści zdrowotnych i NIE ma potrzeby wykluczania go z diety!!

Skąd w związku z tym wzięło się przeświadczenie o złym wpływie glutenu na nasze zdrowie?

Zacznijmy od początku !

Gluten składa się z mieszaniny białek tj. prolaminy i gluteliny, występujących w pszenicy (gliadyna i glutenina), życie (sekaliny i sekalininy), owsie (aweniny i awenaliny) i jęczmieniu (hordeiny i hordeiny). U zdrowego człowieka, spożycie glutenu nie wywołuje żadnych dolegliwości, nie aktywuje układu immunologicznego oraz nie ma negatywnego wpływu na przepuszczalność  jelit. Inaczej sprawa wygląda w przypadku  osób cierpiących na:

– Celiakię (chorobę autoimmunologiczną), u których spożycie glutenu związane jest z aktywacją układu immunologicznego i wytworzeniem specyficznych przeciwciał (transglutaminazy tkankowej i deaminowanego peptydu gliadyny), co w rezultacie prowadzi do wyzwolenia reakcji zapalnej i uszkodzenia kosmków jelitowych. Efektem może być wzrost przepuszczalności jelit oraz upośledzone wchłanianie.

-Alergię na pszenicę, związaną z nieprawidłową odpowiedzią układu immunologicznego na białka pszenicy, czego efektem jest wyzwolenie reakcji zapalnej !

Jeżeli nie należysz do tych osób, to aktywacja układu immunologicznego oraz wyzwolenie reakcji zapalnej NIE wystąpi po spożyciu produktu zawierającego gluten. Twoje jelita będą szczelne w takim samym stopniu jak były !

 

Część z Was zapyta: A co w przypadku nieceliakalnej nietolerancji glutenu?  Otóż warto zastanowić się, czy taka jednostka chorobowa faktycznie istnieje…

W badaniach prowadzonych na przestrzeni ostatnich lat wykazano, że zdecydowana większość osób, deklarujących złe samopoczucie  po spożyciu glutenu, u których wykluczono alergię na pszenicę oraz celiakię, nie była w stanie rozróżnić czy został im podany produkt zawierający gluten czy też nie. Dodatkowo, w produktach zbożowych znajdują się inne składniki, które mogą wywoływać niepokojące dolegliwości w przypadku nadwrażliwości trzewnej. Mogą to być:

-inhibitory amylazy i trypsyny (~4% białka zboża) wykazujące oporność na trawienie, które są zdolne do wyzwolenia reakcji zapalnej poprzez aktywację receptorów TLR4 w jelicie,  i co za tym idzie, stymulacji monocytów, makrofagów i komórek dendtrytcznych;

-FODMAP (fermentujące oligo-, di-, monosacharydy i poliole) powszechnie występujące w produktach roślinnych i wykazujące właściwości prozdrowotne. Związki te wywierają silny efekt osmotyczny, powodują szybką fermentację, w związku z tym w przypadku osób z nadwrażliwością jelit efektem mogą biegunki, wzdęcia, bóle brzucha i gazy.

Sami widzicie, że niepokojące efekty, o które obwinia się spożycie produktów zawierających gluten, wcale nie muszą być z nim związane. Dodatkowo, ewentualne dolegliwości trawienne mogą być związane m.in. ze spożytym wraz z produktem glutenowym mlekiem (nietolerancja laktozy) czy wybranymi owocami (nietolerancja fruktozy).

W związku z tym, czy stosowanie diety bezglutenowej może korzystnie wpłynąć na procesy zapalne oraz przepuszczalność jelit u osób nie cierpiących na celiakię oraz alergię na pszenicę?

Wyniki badań naukowych wydają się jednoznacznie wskazywać na to, że NIE!

Wykazano, że zastosowanie diety bezglutenowej w grupie osób deklarujących nietolerancję glutenu  oraz w grupie osób z zespołem jelita nadwrażliwego , nie spowodowało żadnych różnic w stężeniu markerów przepuszczalności jelit (okludyny, zonuliny, I-FABP,  klaudyny) oraz cytokin prozapalnych w surowicy krwi.

W związku z tym, u zdecydowanej większości osób eliminacja glutenu nie przyniesie żadnych korzyści zdrowotnych! Nie przyczyni się do obniżenia stanu zapalnego, uszczelnienia bariery jelitowej, wsparcia układu immunologicznego; nie wpłynie korzystnie na skład ciała oraz nie poprawi zdolności wysiłkowych sportowców !!!!

Co więcej, eliminując produkty zawierające gluten nie tylko nie uzyskamy żadnych korzyści ale jednocześnie jesteśmy narażeni na szereg niekorzystnych rezultatów! Dlaczego ?

– Pełnoziarniste produkty zbożowe zawierające gluten są bardzo dobrym źródłem błonnika oraz cennych mikroelementów. Ich bezglutenowe zamienniki ,,gluten free” są często ubogie w błonnik, witaminy i minerały. Eliminacja glutenu zwiększa ryzyko niedoboru witamin z grupy B, folianów oraz cennych pierwiastków mineralnych takich jak żelazo, wapń czy cynk.

– Badania wykazały, że u osób stosujących dietę bezglutenową wzrasta ryzyko rozwinięcia zespołu metabolicznego, cukrzycy, chorób serca oraz często obserwowany jest negatywny wpływ na profil lipidowy. Zmiany te są najprawdopodobniej związane ze zmniejszonym spożyciem błonnika oraz cennych mikroelementów wyniku eliminacji, niż z samymi właściwościami glutenu.

– U osób stosujących dietę bezglutenową często obserwowano większe spożycie metali ciężkich takich jak arsen. Dzieje się tak, z powodu zwiększonego spożycia ryżu wśród osób eliminujących gluten, który cechuje się skuteczną absorpcją tego pierwiastka z gleb uprawnych.

-Eliminacja glutenu wiąże się z niekorzystnymi zmianami mikrobiomu jelitowego (zmniejszenie bogactwa gatunkowego mikroorganizmów, zmniejszenie korzystnych bakterii z rodzaju Bifidobacterium i Feacilibacterium oraz rozwoju gatunków niekorzystnych takich jak Escherichia Coli).

-Dodatkowo, produkty pozbawione glutenu są po prostu mniej smaczne, mniej elastyczne i bardziej suche (co wynika z właściwości glutenu) a za to bardziej kosztowne J.

Pamiętaj jednak, że produkty naturalnie bezglutenowe takie jak gryka, amarantus czy komosa ryżowa cechują się wysoką wartością odżywczą, są cennym źródłem witamin i minerałów. W związku z tym, tego typu produkty również powinny znajdować się w Twojej diecie ! J

Bibliografia:
* Assessment of Markers of Gut Integrity and Inflammation in Non-Celiac Gluten Sensitivity After a Gluten Free-Diet,  Fjeldheim Dale H.,  Johannessen J.,  Brønstad J.,  Lied GJ. Int J Gen Med. 2021
* A review of the gluten-free diet in non-celiac patients: beliefs, truths, advantages and disadvantages. Palmieri B., Vadala M.,Laurino C. Minerva Gastroentrologica. 2019
* Another Reason to Avoid the Gluten-Free Fad? Patel NK.,Lacy BE. Clin Gastroenterol Hepatol. 2018
* Non-Celiac Gluten Sensitivity: A ReviewAnna Roszkowska1, Pawlicka M., Mroczek A., Bałabuszek K., Nieradko-Iwanicka B. Medicina, 2019.
* Body mass index and the risk of obesity in coeliac disease treated with the gluten-free diet. Kabbani TA, Goldberg A, Kelly CP, et al. Aliment Pharmacol Ther. 2012
*. Long term gluten consumption in adults without celiac disease and risk of coronary heart disease: prospective cohort study. Lebwohl B, Cao Y, Zong G, et al. BMJ. 2017